KNVB Galerij, aflevering 63: De KNVB Bekerbadjas

Vitesse met de KNVB Beker en de badjassen na de winst vorig jaar in de finale op AZ. - Foto: KNVB Media

De KNVB Campus in Zeist herbergt vele historische schatten uit het rijke verleden van de voetbalbond, opgericht in 1889. In de aanloop naar de 100e bekerfinale is er speciale aandacht voor de bekerhistorie en daarom in aflevering 63 een bijzonder fenomeen: de bekerbadjas.

Bij elke KNVB Bekerfinale worden ze uitgedeeld en elk jaar vraagt iedereen zich weer af waar dit gebruik toch vandaan komt: de badjassen. Het ritueel is in ieder geval typisch Nederlands, want bij bekerfinales in het buitenland worden nooit badjassen gesignaleerd.

Wit voor de winnaar

Anders dan wat veel mensen denken, is bierbrouwer Amstel niet de initiatiefnemer van de badjas. Historicus Jurryt van de Vooren ontdekte in 2016 dat ex-bondscoach Kees van Hasselt in 1912, na de finale van het toernooi om de Zilveren Bal in Rotterdam, spelers én scheidsrechter verblijdde met een badjas.

"Ten einde de spelers voor een te plotselinge afkoeling te behoeden, werd hun een badmantel met kap overhandigd, in welk kledingstuk zij de uitreiking konden bijwonen." De badjassen bevallen blijkbaar, want in de jaren die volgen krijgen alle winnaars van de Zilveren Bal een badjas omgehangen, een gebruik dat zelfs in de oorlogsjaren standhoudt.

Van wit naar rood en wit

Na de oorlog doet het fenomeen badjas zich ook voor bij de KNVB Bekerfinale. Zo loopt Feyenoord na de gewonnen bekerfinale in 1969 tegen PSV in witte badjassen een ereronde in het stadion, terwijl de PSV’ers in - eveneens witte - badjassen een erehaag vormen. Tot in de jaren tachtig lopen winnaars en verliezers zo gebroederlijk in het wit.

Met de intrede van sponsor Amstel verandert dat. De bierbrouwer, huiskleuren rood en wit, houdt de witte badjas voor de verliezer in stand, maar kleurt de ‘badmantel’ voor de winnaar rood en drukt de naam van het bedrijf op de mantels. Dat blijkt een stap te ver voor de Reclame Code Commissie: die oordeelt (overigens pas) in 2011 dat de naam Amstel van de badjassen moet verdwijnen. Het doet er voor de traditie bij de bekerfinale niet toe. Sterker nog, inmiddels ontvangt ook de winnaar van de Bekerfinale Vrouwen de bekende rode badjas.